Poznaj krzewy bzu czarnego, które wracają do łask, i poznaj ich zastosowania kulinarne, ogrodnicze i lecznicze.
Kliknij tutaj, aby przeczytać część 1: Co zrobić z agrestem.
Rzadko się zdarza, aby zaniedbany krzew tak szybko zyskał uznanie opinii publicznej, jak skromny amerykański bez (Sambucus canadensis lub S. nigra subsp. canadensis). Jeszcze nie tak dawno temu był on uważany za chwast rosnący na poboczach dróg i w zagrodach. Ale to postrzeganie zmieniło się radykalnie. Nowe zainteresowanie bzem zawdzięczamy wprowadzeniu do uprawy większych owoców lub zachwycających, ozdobnych liści i kwiatów na ulepszonych formach, które nadają się do założeń ogrodowych, takich jak “jadalny krajobraz”
Jej walory zdrowotne są niewątpliwym plusem dla dbających o zdrowie ogrodników i kucharzy. Aby przypieczętować jego wywyższoną pozycję, został on uznany za Ziele Roku 2013 przez Międzynarodowe Stowarzyszenie Ziół za jego długą historię jako użytecznej rośliny.
Dzikie jagody bzu czarnego
Bzy amerykańskie tworzą zarośla od Nowej Szkocji na południe do Florydy i na zachód do Manitoby i Teksasu. Rośliny rosną do 15 stóp wysokości w wilgotnej lub suchej glebie, ich gałęzie wypuszczają głęboko wycięte, ząbkowane zielone liście, które są zrzucane jesienią. W połowie lub pod koniec czerwca na gałązkach krzewu pojawiają się drobne, kremowe, pachnące piżmem kwiaty w dużych skupiskach, które przyciągają motyle. Dojrzałe jagody na purpurowych łodygach późnym latem, są ciemnofioletowe i szybko zjadane przez ptaki, jeśli nie zostaną zebrane.
Korzenie, zielone łodygi, liście i niedojrzałe owoce zawierają silne alkaloidy i glikozydy podobne do cyjanków, które mogą być toksyczne w przypadku spożycia; czerwone jagody wcześniej rodzimej S. racemosa są trujące i nigdy nie powinny być spożywane.
Czarny bez (S. nigra), gatunek europejski, pochodzi z Europy, Afryki i części Azji. Rośnie raczej jak małe drzewo do 30 stóp; jego kwiaty i owoce są podobne do amerykańskiego bzu. Zarówno niedojrzałe jak i dojrzałe owoce są niebezpieczne do spożycia na surowo. Po ugotowaniu owoce i kwiaty obu gatunków są bezpieczne do spożycia.
Borówki w ogrodzie
W krajobrazie domowym bzy są bardzo elastyczne w stosunku do gleby i miejsca, rosnąc dobrze w prawie każdym podłożu, w słońcu lub częściowym cieniu. Aby zasadzić roślinę, należy namoczyć korzenie, a następnie w trakcie namaczania wykopać dołek wystarczająco głęboki, aby je pomieścić. Podlej dołek, pozwalając wodzie przesiąknąć do środka, następnie rozłóż korzenie z przytwierdzonymi łodygami (przyciętymi na 8-12 cali) na niewielkim kopcu ziemi, wypełnij dołek ziemią, ubijając ją delikatnie, a następnie podlej.
Następnie należy ułożyć gruby mulcz warstwami w pierścieniu wokół pędów, uważając, aby ich nie dotykać: najpierw warstwa papieru lub tektury, a następnie górna warstwa słomy lub zgniłych trocin. Aby zachować żyzność, każdej wiosny należy dodać busolę zgniłego kompostu lub obornika przy linii kroplowej krzewu (w miejscu, gdzie rozciągają się gałęzie) oraz ulubione źródło nawozu 10-10-10.
Pędy (zwane też “laskami”) są krótkotrwałe, ale odnawiają się przez wypuszczanie świeżych pędów. Późną zimą lub wczesną wiosną należy wyciąć staro wyglądające pędy, a także te, które są martwe. Najbardziej płodne owoce rodzą się na 1-3-letnich pędach; wystarczy 6-8 pędów na każdą roślinę. Przycinanie nie tylko zapewni dostęp słońca do środka krzewu, ale także pomoże nadać mu atrakcyjną, wazowatą formę. Przerośniętą lub słabo owocującą roślinę można odnowić, przycinając ją aż do ziemi, aby pobudzić świeże pędy. Bzy są częściowo samowystarczalne, ale korzystnie jest mieć w pobliżu inną odmianę, choć my nie stwierdziliśmy takiej konieczności.
Żywopłot z bzu czarnego jest nieporównywalny w okresie kwitnienia i stanowi atut przez cały sezon, jak to miało miejsce na naszej farmie w Cape Breton. W naszych nowych ogrodach rosną one jako efektowne akcenty, pojedyncze okazy w krajobrazie lub w mieszanej grupie krzewów. Jedną z największych korzyści z sadzenia bzu w pobliżu tylnych (lub frontowych) drzwi jest możliwość obserwowania motyli z jaskółczym ogonem, które zlatują się na olbrzymie kiście kwiatów.
Odmiany bzu czarnego do wyboru
Amerykański i europejski bez czarny (S. nigra) są odporne do strefy 4. Praktycznie wszystkie odmiany zostały wyhodowane z tych dwóch typów. Poniżej znajduje się częściowa lista.
- „Adams”. 1 lub 2. Amerykanin, do 10 stóp wzrostu. Daje duże owoce i często jest sadzona z „Johns” dla większego owocowania.
- „Aurea”. Amerykanin, od 5 do 12 stóp wzrostu. W handlu panuje duże zamieszanie wokół tej odmiany. Odmiana jadalna powinna być oznaczona jako S. canadensis; nigdy nie kupuj żadnej rośliny oznaczonej S. racemosa, jeśli zamierzasz użyć owocu. Kolory liści wahają się od jasnozielonego do złotego; odmiany złote muszą mieć pełne słońce przez cały sezon, aby zachować swój kolor. Płodne jagody wahają się od czerwonawo-fioletowego do czarnego.
- 'Czarna koronka.' Europejski, do 8 stóp wysokości. Jego ciemnofioletowe liście są podobne do klonu japońskiego, a płaskie różowe kwiaty są wytwarzane warstwami. Bardzo ozdobna, ale z mojego doświadczenia wynika, że nie owocuje. Liście pięknie prezentują się w świeżych bukietach.
- „Goldbeere”. Europejski, wyprostowany, od 6 do 8 stóp wysokości. Wytwarza skupiska efektownych, złocistych jagód, które są kuszące, ale nigdy nie je się ich na świeżo.
- „Johns”. Amerykanin, do 12 stóp wzrostu. Obfite wczesne owoce.
- „Nowa”. Amerykański, zwarty do 6 stóp. Owoce duże, słodkie.
- „Szkocja”. Amerykanin, do 10 stóp wzrostu. Owoce w połowie sezonu dojrzewają tuż przed odmianą „Adams”.
- „Marginata”. Europejski, od 5 do 6 stóp wysokości. Atrakcyjne zielone i białe liście, ale nie tak energiczne jak inne odmiany. Dobre liście przez cały sezon, a także owoce.
- „Jork”. Amerykanin, do 6 stóp wzrostu. Mówi się, że wydaje największe owoce ze wszystkich. Dobrze zapyla odmianą 'Nova', dobrą do półcienia.
Zastosowanie bzu czarnego
Praktycznie każda część rośliny była wykorzystywana do produkcji czegoś, od barwników i zabawek dla dzieci po panaceum na różne dolegliwości wewnętrzne i zewnętrzne. W medycynie ludowej Starego Świata jej jagody, a także kwiaty były używane w preparatach do leczenia ran i chorób skóry (dzięki właściwościom garbników), a także jako środek na przeziębienia, kaszel i gorączkę. W Nowym Świecie niektóre plemiona rdzennych Amerykanów używały bzu w podobny sposób, a także do leczenia reumatyzmu.
W Europie komercyjna produkcja i przetwarzanie czarnego bzu są dobrze rozwinięte i dostarczają suplementów ziołowych bez recepty, ekstraktów, syropów, pastylek, a także produktów spożywczych, takich jak ciasta, galaretki, dżemy i napoje. W Ameryce Północnej nastąpił wzrost dostępności leków bez recepty na bazie bzu czarnego. Owoc bzu czarnego jest wysoko na liście antyoksydantów. Naukowe dowody na jego korzyści są sugestywne, ale niejednoznaczne.
Ponadto jagody zawierają więcej witaminy A i witaminy C niż większość innych porównywalnych małych owoców (ale nie czarne porzeczki), więc wydaje się, że to dobry pomysł, aby zapakować wszystkie korzyści zdrowotne, które posiadają w pyszne dania i przetwory.
Korzyści zdrowotne z bzu czarnego
Centrum medyczne University of Maryland zapewnia dobre wprowadzenie do niektórych z elderberry’s korzyści zdrowotnych. Oto fragment ich strony:
“Bzu czarnego, czyli czarnego bzu, używa się od wieków do leczenia ran, po zastosowaniu na skórę. Jest również przyjmowany doustnie w leczeniu chorób układu oddechowego, takich jak przeziębienie i grypa. W wielu krajach, w tym w Niemczech, kwiat bzu jest używany do leczenia przeziębień i grypy. Niektóre dowody sugerują, że substancje chemiczne zawarte w kwiatach i jagodach bzu mogą pomóc w zmniejszeniu obrzęku błon śluzowych, takich jak zatoki, i pomóc w łagodzeniu niedrożności nosa. Bzura może mieć właściwości przeciwzapalne, przeciwwirusowe i przeciwnowotworowe.
“Bzura zawiera również flawonoidy, które mają właściwości antyoksydacyjne i mogą pomóc w zapobieganiu uszkodzeniom komórek organizmu’. Jednak bardzo mało badań zostało przeprowadzonych u ludzi, więc naukowcy nie’wiedzą jak skuteczny może być elder.”
Z kwiatów można zrobić frytki, zastąpić nimi część mąki w naleśnikach (są bardzo lekkie), suszyć na herbatę z miętą (pije się ją na ból gardła lub przy przeziębieniu), aromatyzować galaretkę agrestową. Z dojrzałych owoców można zrobić sok, syrop, dżemy, galaretki i placki.
Ponieważ jagody dojrzewają teraz, oto łatwy i zdrowy syrop, który można wykorzystać jako dodatek do lodów lub mrożonego jogurtu, jako bazę do zimnego letniego napoju lub do łagodzenia objawów przeziębienia. Wlej odrobinę na kostki lodu, dodaj wodę do smaku, dodaj plasterek cytryny i gałązkę mięty.
Syrop z bzu czarnego Przepis
Składniki:
- Owoce czarnego bzu
- Woda
- Cukier albo miód
- Owoce czarnego bzu
- Woda
- Cukier albo miód
Kierunki:
Po więcej przepisów koniecznie sprawdź najnowsze wydania mojej książki o owocach, The Old-Fashioned Fruit Garden i Old-Fashioned Jams, Jellies, and Sweet Preserves: The Best Way to Grow, Preserve, and Bake with Small Fruit.
Jo Ann Gardner jest znaną ogrodniczką ziół i autorką książek. Wraz z mężem mieszka na 100 akrach na samotnym półwyspie, na końcu źle wyrytej drogi gruntowej, w głębi Cape Breton na północno-wschodnim krańcu Nowej Szkocji. Przeczytaj książki Jo Ann’i połącz się z nią na Facebooku.
Wszyscy blogerzy społeczności MOTHER EARTH NEWS zgodzili się przestrzegać naszych Najlepszych Praktyk Blogowania i są odpowiedzialni za dokładność swoich postów. Aby dowiedzieć się więcej o autorze tego postu, kliknij na link byline na górze strony.
