Elk bezoek aan het tuincentrum voert je langs een breed scala aan nieuwe gereedschappen en gadgets die precies lijken te zijn wat je nodig hebt om het tuinieren gemakkelijker te maken. U moet zich inmiddels realiseren dat wij ouderwets zijn; wij vinden dat je maar een paar hulpmiddelen nodig hebt om een goede tuin te hebben. Het eerste deel van dit hoofdstuk is een samenvatting van onze gedachten en die van onze tuinvrienden over wat je echt nodig hebt. Bij het samenstellen hiervan ontdekten wij dat er geen echte uniformiteit bestaat over hoe de verschillende gereedschappen moeten worden genoemd. Het lijkt erop dat de fabrikanten van gereedschap hun eigen begrippen hebben. Welnu, zij hebben dit hoofdstuk niet geschreven, en wij gebruiken termen die lokale tuiniers kennen.
Beginnen met de basis
De eerste laboratoriumsessie van een algemene tuinbouwcursus omvat een lezing over het onderhoud van gereedschap. Het is meestal een eenvoudige demonstratie over het gebruik van het juiste gereedschap voor het werk, het wassen van het gereedschap na afloop, het oliën en het slijpen van botte randen. We bespreken hier meer dan dat, want dit is uw gereedschap en het had duur moeten zijn. “Had duur moeten zijn” is een goed begin. Koop altijd de beste kwaliteit, en koop alleen gereedschap dat je echt nodig hebt. Dat is een goed advies dat we allemaal wel eens vergeten. “Dat is interessant gereedschap en het is in de aanbieding.” Je neemt het mee naar huis en ontdekt waarom het in de aanbieding was; het gaat gemakkelijk kapot, doet het werk niet, of je hebt het niet echt nodig. Bedenk bij dure apparatuur, zoals een grondfrees, hoe vaak u het zult gebruiken en hoeveel opslagruimte het in beslag zal nemen. U zult waarschijnlijk liever huren dan kopen. Een nog beter idee is er een te lenen van uw buurman.
Bij basisgereedschap zoals schoppen, schoffels en harken moet u op kwaliteit letten. Zacht metaal moet vaak worden geslepen, en puntgelast gereedschap breekt vaak. Voordat u gaat winkelen, moet u beslissen wat u echt nodig hebt en vervolgens in verschillende winkels kwaliteit en prijs vergelijken. “Maar een schop is een schop, waarom zou u meer betalen?” Er zijn veel soorten schoppen, en sommige van de betere zijn misschien te zwaar of onhandig voor uw gebruik. Vaak is het beste advies: als het goed voelt voor u, koop het; maar let op kwaliteit. Bij de bespreking van specifiek gereedschap zullen we nog enkele andere suggesties doen.
Eerst wat gedachten over onderhoud. Maak er een gewoonte van het gereedschap schoon te maken voordat u het opbergt. Misschien ben je moe, ben je te laat en heb je een schoffel die vol modder zit. Neem de tijd om hem schoon te maken, deels voor het uiterlijk, maar vooral omdat de modder de scherpe rand verroest en het schoffelen de volgende keer moeilijker maakt. Veel goede tuiniers drogen het gereedschap na het wassen en vegen het af met een vette doek. Sommigen hebben een emmer met olieachtig zand om het een paar keer in te dompelen, wat een slordige procedure is, maar het metaal beschermt. Op zijn minst moet u uw gereedschap wassen voordat u het opbergt.
Houd alle gereedschap scherp, want een bot stuk gereedschap maakt het werk twee keer zo zwaar. Elk gereedschap — schoffel, schop of grasmaaierblad — heeft een snijkantafschuining. De hoek van deze afschuining verschilt per gereedschap, en bij het slijpen moet u meestal die oorspronkelijke afschuining behouden. Als u de hoek kleiner maakt, krijgt u een scherper gereedschap, maar is de kans groter dat de rand wordt gekerfd. Een schop zal een bredere hoek hebben dan een snoeischaar, maar de schaar is bedoeld om hout te snijden en zal niet snel aan een steen of een stuk metaal raken.
Voor het slijpen kunt u een elektrische bankslijpmachine gebruiken, die gereedschap snel maar niet erg nauwkeurig slijpt en de metalen rand voldoende kan verhitten om de hardheid te verminderen. Gewoonlijk is een goede vijl en een beetje geduld het beste voor thuisgereedschap. Het is handig maar niet essentieel om het gereedschap tijdens het slijpen in een bankschroef te houden. Er zijn vele soorten vijlen; u zult waarschijnlijk een eenvoudige acht-inch, platte, enkel gekapte vijl willen. De dubbel gekapte vijlen hebben de neiging te veel metaal weg te halen. Dan zijn er vier grofheden: grof, bastaard (sorry mensen, dat is de standaardterm), tweede en glad. Over het algemeen is de tweede graad het beste voor tuingereedschap; de gladde vijl is te langzaam. De bastaardkwaliteit is goed voor het slijpen van echt bot gereedschap. Het is een goed idee om een staalborstel te gebruiken om metaaldeeltjes van de vijl te verwijderen en om de vijl licht geolied te houden; hier roest alles.
Sommige tuinboeken hebben een kort hoofdstuk over het repareren van gereedschap. Ons advies is om ze niet kapot te maken. Gebruik elk gereedschap goed, en als het breekt, koop dan een nieuw. Gebroken stelen van een spade of schoffel betekenen dat u te hard heeft gewroet en waarschijnlijk een zwaarder gereedschap had moeten gebruiken. Maar als je een steel breekt, is de vraag of je die moet repareren of vervangen. Vergelijkt u de prijs van een nieuwe steel met die van een nieuwe schop, dan zult u waarschijnlijk besluiten de schop te vervangen. Tenzij u erg goed bent in houtbewerking, zal de nieuwe steel niet zo goed passen als de originele.
Voor ons is het hoogstnoodzakelijke voor tuinieren: schop, schoffel, hark, troffel, een of meer handsnoeiers en een takkenschaar. Tenzij uw tuin erg klein is, hebt u een motormaaier nodig.
Schoppen en Spades
Voor zover wij weten is het verschil tussen een schop en een spade dat een schop een verkanting heeft en een spade niet. Als je een schopblad op de grond legt en het handvat schuin omhoog steekt, is het een schop; als het handvat op de grond ligt is het een spade. Nou en? Voor de meeste tuiniers zijn de termen onderling verwisselbaar, maar tuinscheppen zijn meestal de spitse schoppen voor algemeen gebruik (zie figuur 1). Er zijn schepjes met een ronde neus en een schepje met een vierkante neus. Deze laatste is nuttig voor het opscheppen van los materiaal zoals compost, maar een schep voor algemeen gebruik voldoet ook prima. Schoppen zijn in wezen zwaar gereedschap voor gebruik in zware, verdichte grond. U kunt hetzelfde doen met een gewone schop als u gewoon kleinere happen uit de grond neemt.
Figuur 1: Schop.
Hoes
Er zijn verschillende soorten schoffels, maar u hebt er waarschijnlijk maar één, hooguit twee nodig. De schoffel heeft drie hoofddoelen, die elkaar enigszins tegenspreken. Na het graven van een bed wilt u misschien grote kluiten breken voordat u het vlot afharkt. Als de grond een slechte structuur heeft, zult u hiervoor een vrij zware schoffel nodig hebben. Het breken van de bodemkorst na een harde regenbui kan worden gedaan met een zware schoffel, maar een lichtere maakt het werk gemakkelijker. Voor het wieden is alleen een lichte schoffel nodig als u consequent genoeg bent om alleen kleine zaailingen te hebben.
Voor al deze doeleinden hebt u een zogenaamde algemene tuinschoffel nodig. Deze heeft een licht gebogen blad om het wieden te vergemakkelijken. Bij de betere schoffels maakt dit blad deel uit van een stevige, gesmede koker waarin het handvat past. De meeste schoffels worden gemaakt met de tang- en hulsmethode. De kling is de zwanenhals die aan het blad is gelast en in de metalen huls steekt waar hij op het handvat past (zie figuur 2). De kling wordt op zijn plaats gehouden met een klinknagel door de huls en het handvat. Dit is een bevredigende schoffel als hij met redelijke zorg wordt behandeld. Bij misbruik kan de kling losraken door een gebroken klinknagel of een gescheurd handvat. Bij goedkopere schoffels is het blad geklonken of gepuntlast op de kling; deze voldoen bij zeer licht gebruik, maar die verbinding zal gemakkelijk breken.
Zowel de zwaardere als de lichtere types staan bekend als algemene tuinschoffels. Ze verschillen in het soort metaal, de dikte van het blad en de grootte van het blad. Dikkere bladen van koolstofmangaanstaal blijven langer scherp, maar u wilt misschien niet met zoveel gewicht zwaaien. Alle schoffels lijken dezelfde hoek te hebben, maar de diameter en lengte van het handvat variëren. Probeer ze in de winkel uit voor het comfort. Er is een driehoekige schoffel, die niet helemaal een driehoek is, maar een taps toelopend uiteinde heeft dat handig is voor grondbewerking in harde grond. De Warren-schoffel is echt driehoekig en nuttig voor het openen van voren, maar de hoek van een gewone schoffel doet het ongeveer even goed. Maak dus uw keuze, maar koop niet meer schoffels dan u zult gebruiken. Figuur 2. Soorten schoffels: (a) algemene tuinschoffel; (b) driehoekige schoffel; (c) oogschoffel (changol).
De pikhamer, de oogschoffel en de pikhouweel
Soms is de grond zo verdicht dat zelfs een sterke schop (of spade, als u van dat woord houdt) er nauwelijks een deuk in kan maken. Vaak is de grond zo nat dat een schop slechts een partij modder omhoog trekt. Je zult een pikhouweel niet vaak gebruiken, maar als je het nodig hebt is het een geweldig gereedschap. Fabrikanten schijnen niet van de naam pikhouweel te houden; dat is een tuinier’s term. Een pikhouweel is een gereedschap met twee uiteinden, met aan de ene kant een zware schoffel en aan de andere kant een soort pikhouweel of bijl. Dit zijn tegenovergestelde uiteinden van het gereedschap, niet van het handvat (zie figuur 3). De pikhouweel kan worden gebruikt om te beginnen graven in harde grond, waarna je hem kunt omdraaien en de matock kunt gebruiken om verder te graven.
Leon wil ook een lans breken voor wat een oogschoffel schijnt te heten, ook bekend als een Scovil schoffel. Tijdens zijn verblijf in Maleisië leerde hij van dat gereedschap te houden. Het heette een changol (uitgesproken als “chunkle”), wat niet klinkt als een Maleis of Chinees woord. De Maleisiërs denken dat het uit Europa is ingevoerd. Op het oude schilderij van Man met schoffel leunt een boer op een changol. Dit gereedschap wordt een oogschoffel genoemd omdat het metalen deel aan de bovenkant een oog, een gat, heeft. Dit gat glijdt over het smalle uiteinde van een taps toelopende steel en glijdt naar beneden tot het goed vastzit (zie figuur 3c). Het is het allerbeste werktuig voor het graven van een brede greppel in natte grond, wat betekent dat het nuttig kan zijn in het zuiden. De oogschoffel is wat een pikhouweel zou zijn als er geen pikhouweel aan het andere uiteinde zat. (Leon voelt zich een stuk veiliger met een zwaar werktuig waarvan het scherpe uiteinde niet op zijn rug is gericht). De oogschoffel kan in harde of zeer natte grond graven, stenen loswrikken en, als je hem scherp houdt, wortels doorsnijden. Hij is beter dan een zware schoffel om zware kluiten op te breken en hij voldoet voor licht wieden, maar is zo zwaar dat je er snel moe van wordt. De oogschoffel is niet gebruikelijk in ijzerwinkels, maar als u er een vindt, kunt u overwegen hem te proberen.
Nu de pikhouweel. Die is het beste voor het opbreken van echt harde grond en is goed om stenen los te wrikken of wortels door te snijden. Na het gebruik van een pikhouweel kunt u overschakelen op een schop en ten slotte op een schoffel om de kluiten te breken. Een pikhouweel is nutteloos in natte grond. Figuur 3. Houwelen en matten.
Rakes
Er zijn verschillende soorten tuinharkjes. De meest voorkomende en veelzijdige is de bolhark, die aan het handvat is bevestigd met klitten die uit elk uiteinde van de harkkop komen. Hij is sterk genoeg voor het breken van zachte kluiten, het egaliseren van het zaaibed of lichte grondbewerking. De platte hark is bevestigd als een schoffel, met een enkele klit die naar een huls op het handvat gaat. Hij is niet zo sterk als de platkop, maar is vaak lichter en gemakkelijker te gebruiken. Er is ook een zwaardere hark, die cultivator of aardappelvork wordt genoemd; deze lijkt meer op een schoffel dan op een hark. Hij heeft vier of vijf lange tanden en is nuttig voor het breken van grote kluiten (zie figuur 4).
U moet niet proberen een tuinhark te gebruiken voor bladeren op het gazon. Het is zwaar werk omdat de tanden zich vullen met doorboorde bladeren. De eenvoudige aanpak is om met een motormaaier over uw gazon te rijden en de afgebroken bladeren op te vangen in de grasvanger. Maar als u echt bladeren wilt harken, zijn zowel de gazonhark met stalen tanden als die van polypropyleen erg goed. We betreuren het verdwijnen van de bamboe tuinbezems. In de tijd na de herinnering werden zuidelijke huizen omringd door grote bomen die het huis koel hielden en de groei van gras tegenhielden. Eens per week veegde je de takjes, bladeren en rommel op met een tuinbezem.
Nu we toch aan het discussiëren zijn, herinneren we ons dat alleen welgestelde mensen bamboe bezems hadden; het gewone volk maakte ze zelf van kreupelhout. De hard verpakte grond werd nauwelijks modderig, maar remde de boomgroei waarschijnlijk aanzienlijk. Het was ook een prachtige plek voor spelletjes voor kleine jongens: wasmachines in gaten in de grond gooien, weggetjes aanleggen en miniatuurstadjes bouwen voor de speelgoedauto's, knikkeren, en laten we de oude favoriet niet vergeten: mumble-peg, of misschien heette het wel mumbly-peg. Figuur 4. Booghark en cultivator.
Troffels
We hebben al jaren geen goede troffel meer gezien. Blijkbaar volgen fabrikanten een gepland verouderingsprogramma voor troffels. De goedkope gaan twee weken mee en de dure twee maanden. Serieus, onze enquête onder tuiniers leverde weinig suggesties op over hoe je een goede troffel kiest. Ze lijken allemaal te buigen bij de tang of het gevouwen metaal dat die vervangt. Dit kan betekenen dat wij in onze natte verdichte grond meer verwachten van troffels dan andere tuiniers, maar het lijkt erop dat troffels vroeger sterker waren. Leon heeft een hulpmiddel voor het graven van greppels uit de Tweede Wereldoorlog dat past in de overgang tussen troffelwerk en schopwerk. De datum 1943 is in het metaal gestempeld. Hij heeft het handvat twee keer vervangen, maar alleen omdat winkels geen goed greppelgereedschap verkopen.
Als u door een ijzerhandel dwaalt, ziet u nog veel meer nuttig handgereedschap, maar we moeten ergens stoppen. Nu het dure gereedschap.
Krachtapparatuur
Grasmaaiers
Wat onze voorkeur ook is, elk huis heeft een gazon en het gras moet worden gemaaid. De eenvoudigste en goedkoopste maaier is de oude duwmaaier. Het is een uitstekende oefening voor de bovenarmen, algemene spierkracht en uithoudingsvermogen. Het is vrij goed voor het cardiovasculaire systeem, maar als hartoefening is het niet te vergelijken met een stevige wandeling. Dit type maaier heeft vijf tot acht spiraalvormige messen die aan beide uiteinden aan haspels zijn bevestigd. Deze messen duwen het gras tegen een vast mes, het maaimes. Een aan de achterkant gemonteerde rol regelt de maaihoogte. Dit schaarachtige systeem maakt een fijne gladde snede op elk grasblad, en de maaihoogte kan nauwkeurig worden ingesteld. Golf greenmaaiers zijn van het kooitype, en daarom zien de greens er zo goed uit: elke grasspriet wordt glad afgesneden en mist de bruine rand die wordt veroorzaakt door de slash van een roterend maaimes. De nadelen, zowel bij het duwtype als bij de elektrische versie, zijn dat het gazon zeer vlak moet zijn en dat het belangrijk is regelmatig te maaien. Hoog gras maaien met een kooimaaier is niet onmogelijk, maar wel moeilijk. Een ander probleem van de kooimaaier is dat hij vaak moet worden bijgesteld. Het maaimes moet bij het draaien alle delen van de spiraalmessen raken. Het afstellen is niet moeilijk, maar wel tijdrovend.
Ed gebruikte vijftien jaar lang een elektrisch aangedreven kooimaaier en stapte over op de roterende omdat zijn kooimaaier zo oud was dat hij er reserveonderdelen voor moest maken. Leon heeft sinds zijn middelbare schooltijd geen kooimaaier meer gebruikt: het duwtype. Elektrische kooimaaiers zijn goed, maar duur en zwaar.
De meest voorkomende goedkope motormaaier is het roterende type. Het is het type dat u al kent; een motor bovenop drijft een snel draaiend mes aan dat het hoge gras scheert en uit een uitwerpopening werpt. De betere versies hebben een riemaandrijving die de trillingen enigszins vermindert. Het grootste nadeel van een cirkelmaaier is dat hij stenen of stukjes metaal oppikt en wegslingert als kogels. In het beste geval is de cirkelmaaier gevaarlijk, maar gebruik hem niet zonder een mulchhulpstuk of graszak over de uitwerpopening. Anders is die stortkoker als de loop van een geweer.
De messen van een cirkelmaaier moeten regelmatig worden geslepen, maar zelfs scherpe messen snijden het gras niet zo zuiver af als een kooimaaier. Om een mes te slijpen, haalt u het uit de maaier en vijlt u de snijkant van elk uiteinde scherp. Steek vervolgens een grote spijker door het boutgat en hang het blad op om de balans te controleren. Een onevenwichtig blad kan de hele maaier doen schudden. Als het blad redelijk in balans is, blijft het horizontaal wanneer het aan de spijker hangt; als een uiteinde naar beneden zakt, moet u er meer metaal uit vijlen.
Leon merkt op dat het slijpen van een maaimes uit de mode is in deze wegwerpmaatschappij. Een nieuw scherp mes is vrij goedkoop. Bekijk de prijs en beslis wat u wilt doen. U moet het mes twee of drie keer per maaiseizoen slijpen of vervangen. Dit is het advies van onze graslandvrienden, die zeggen dat een bot mes de meest voorkomende oorzaak is van grasproblemen.
Zitmaaiers
Tenzij u een zeer groot gazon hebt, kunt u de investering in een zitmaaier waarschijnlijk niet rechtvaardigen. Maar we doen niet alsof tuinieren een commerciële onderneming is. Als u een zitmaaier wilt, koop er dan een. Er is een gezegde dat het belangrijkste verschil tussen volwassenen en kinderen de prijs van hun speelgoed is. Een goede zitmaaier maait een breed pad, heeft aanpassingen om de snelheid van de messen te verhogen en tegelijkertijd de voorwaartse beweging te vertragen (een grote hulp wanneer u het maaien te lang hebt uitgesteld), en heeft ruimte voor een grote gras- of bladvanger. Als uw gazon veel bomen of kleine struiken heeft, controleer dan of de maaier een scherpe draaicirkel heeft. Zitmaaiers hebben roterende of kooimessen, maar de roterende zijn populairder en veel goedkoper.
Trimmers en trimmers voor het gazon
U hebt deze waarschijnlijk niet nodig, maar het zijn goedkope arbeidsbesparingen. De ouderwetse handtrimmers leken op een schaapschaar en werden gebruikt om het gras dat uit het trottoir of de oprit groeide te trimmen, maar ze waren zo traag en vermoeiend dat mensen meestal hun toevlucht namen tot schoffels. Er zijn nu betere schaartrimmers, maar ook die zijn te langzaam, tenzij je een klein gazon hebt. Het tuincentrum heeft waarschijnlijk een graszodensnijder, die lijkt op een schep. Die doet zijn werk goed, maar snijdt elke keer dat je hem gebruikt een beetje grond weg. Er is ook een roterende kantensnijder van het duwtype, waarmee je goed langs het looppad kunt snoeien, maar moderne tuiniers kopen meestal een elektrisch of benzine-aangedreven type. Leon heeft een elektrische en vraagt zich vaak af waarom hij de schoffel ooit in de steek heeft gelaten. Alle modellen lijken op elkaar en zijn even gevaarlijk; draag altijd een veiligheidsbril als je ze gebruikt. De nylon grastrimmer is vrij goed voor het afwerken van randen langs het looppad en zeer nuttig langs muren of de randen van bloembedden. Het grootste gevaar is dat u besluit hem te gebruiken bij het wieden rond kleine bomen. Dit beschadigt de cambiumlaag (groeicellen net onder de schors); bij voortdurende beschadiging zal de boom zeker afsterven.
Snoeischaren en takkenscharen
Als u struiken of bomen hebt, hebt u een of twee handsnoeiers nodig en een takkenschaar om grotere takken af te knippen. Het beste type handsnoeier is het zogenaamde bypass-type; dit lijkt veel op een schaar, behalve dat één blad smal en gebogen is (zie figuur 5). De grootste kan takken van een kwart inch of groter knippen. De meest voorkomende schade aan deze snoeischaren is dat de bladen uit het lood worden geslagen door iemand die een te grote tak wil afknippen. Bekijk verschillende maten en stijlen voordat u beslist wat past bij uw behoeften en prijsklasse. De messen kunnen en moeten worden geslepen met een wetsteen.
Aambeeldsnoeiers bestaan uit een enkel snijblad dat tegen een zacht metalen aambeeld drukt. Deze zijn geschikt voor vele doeleinden en vaak goedkoper dan bypass-snoeiers. Het probleem is dat ze de neiging hebben de tak aan één kant te pletten in plaats van een gladde snede te produceren. Ook maakt het aambeeld het onmogelijk om een tak heel dicht bij de hoofdtak af te knippen.
Takkenscharen zijn er ook als bypass of aambeeld. Zij knippen gemakkelijk takken met een diameter tot twee duim en veel groter als de takkenschaar een harkje heeft voor extra kracht. Figuur 5. Snoeischaren: (a) snoeischaar van het bypass-type; (b) snoeischaar van het aambeeld-type.
Zagen
Het is een goed idee om een of twee snoeizagen in je arsenaal te hebben. Deze zagen zijn speciaal gemaakt om groen hout te zagen met een minimum aan binding. De twee die wij aanraden zijn een halvemaanvormige zaag met een houten handvat en een beugelzaag met vervangbare bladen voor grotere zaagsneden. De sikkelzaag zaagt met de trekbeweging (dit is belangrijk omdat hij het tegenovergestelde is van een timmermanszaag, die met de duwbeweging zaagt) en kan vrij grote takken aan (tot vijf of zes duim in diameter). Boogzagen zijn er in verschillende maten; één met een blad van ongeveer achttien inch zou aan de meeste behoeften moeten voldoen. In geval van stormschade of andere omstandigheden die grotere zaagsneden vereisen, moet u waarschijnlijk hulp van buitenaf inroepen, maar degenen onder ons die vastberaden (koppige) tuiniers zijn, willen misschien een kettingzaag huren of lenen. Deze kunnen behoorlijk gevaarlijk zijn en worden alleen aanbevolen met veel voorbehoud en nadruk op veiligheidsmaatregelen. De kleine kettingzagen schijnen nog gevaarlijker te zijn dan de grotere, of misschien zijn de bedieners onvoorzichtiger.
Met toestemming overgenomen uit Gardening in the Humid South door Edmund N. O’Rourke Jr. en Leon C. Standifer en uitgegeven door Louisiana State University Press, 2002.
